I ngaihtuah ve ngai em?

Ni a ral a, kum te pawh a lo vei zel a. Kan taksa chakna chu a ral tial tial zel a. Nakinah chuan kan vun te a la chuarin, kan taksa chu ui cher tak ang maiin ruh a lo lang thuak tawh anga. Kan mit hmuh a fiah tawh lo anga, kan beng hriatna pawh a chhe tawh ang. Chutih hunah chuan a ni lunglenga kan la kiu vawng vawng hun tur chu.

Mihring damchen

He kan damchhung kum kan hman zah hi a inang lo hlawm teh e tiro u? He thlan khur hian a angchhunga a pawh luh theih theih min pawt lut mai a nih ber hi. Nausen an borala, naupangin an zinkawng an zawh tawp a, thatlai hunah mual an liam a. Tar thlengin a hnuk lut a nih hi.

Kan Bible i han keu teh ang u. Mihring damchen min hrilh a, ‘marawhchu a rei poh leh lungngaihna leh thawhrimna mai a ni tiin min hrilh a nih kha. Kawng thui tak zawh tur chuan chhelna leh taihmakna, lungngaih beidawnna leh manganna kan tawrh chu a ngai ve reng a ni.

Beiseina eng hnuai atangin

He khawvela kan lo pian khan tap chungin kan hmachhawn nghala. Chu kan tahna ram chu eng emaw nih tir tumin beiseina nen hmalam thlirin kan nung thin. Chu beiseina chu kan thlir a, beiseina vek chuan min hruai thin. Beiseinain kan vanglai hun kan hmanga, beiseina bawkin kan nun a tawp thin.

Kha kan vanglai hun kan hman khan dan a zir khan kan hun lo kal zel turah hma kan lo la lawk thin a nih hi. Nakinah chuan he khawvelah hian beiseina chhete bak i neihloh hun a lo la thleng dawn. Chu hun chu i thlir ngai em le?

Ka tar ta

Vawi tam tak nichhuak leh tla kan hmu hnu, sik leh sa in vawi tam tak min herkual puiin, hun leh kumin min liampui hnuah chuan i luah kelsam a lo to tan anga, i vun mam tak thin kha a lo chhuar hnuah chuan tihtheih dang i nei tawh lovanga, i tih theih awmchhun chu “ka tar ta” tih chauh a ni tawh mai.

Ni e, he khawvel hi ila hmachhawn chho zel a nih chuan chu hun chu ila thleng dawn. I duh emaw duhlo emaw lam a ni tawh lo anga, i rahna leilung thuhnuaiah i awm tlat tawh avangin a la her chhuahpui tho tho dawn che.

Chutih hunah chuan

I taksa chakna chu i hriatloh laia lak sak i ni tawh anga. Nangmahin thil tam tak i ti thei tawh lo ang. In chhunga upa ber ni mahla ro han rel turin i chen mekna khawvel thiamna i man phak tawh dawn lo. I vanglaia ni lo chhuak, i lawm em em thin khan anchhia a rawn lawh che emaw tih mai turin i ning tawh anga, i kum rualpui kawmtur an vang pharh tawh ang. Kawmtur awm pawh nise i beng hriatna a chak tawhloh avangin hlim taka inkawm a har tawh dawn. Chu hun chu i dam zel a nih chuan i hmaah a lo awmlawk tawh a sin.

Ni e, nakinah chuan tar â tih i hlawh tawh anga, inthlahrung takin i in ngeiah pawh i nung tawh ang. Chutih hunah chuan i vanglai ngaiin i kiu vawng vawng tawh anga, han sawipuiturin thian i nei tawh dawn lo.

I khualzin kawng chu zawh tawpin i kumkhaw hmun tur i pan hunah chuan i boral thu chu an hre darh anga. Veng lehlamah chu “putar/pitar a thi” tiin an sawi anga. I hming chu he khawvel atang hian nuaibo a ni tawh ang.

Chu hun chu thlir ranin he i vanglai hun hi hmang tha la, theihtawp chuahin ram tan thawkin; ram tan mi chhinchhiah tlak ni turin nung ang che. Chutilo zawng, i hringnun a zawh rualin i hming a bo ve nghal mai ang.

Tumkau ni leh lunglen!!!

A hun leh ni ka hre ta lo. Ka hriatzawng chu tumkau ni a ni a, ni erawh a sa hle a ni tih mai a ni.

Keini chu hostel-ah kan awm a, tumkau tur chuan chaweikham dar 9:00 am velah field no. 2 ah ngei mai kan han chhuak khawm a nih kha. Ni a sa si, kan tawpna tur chu lang reng mah se lang lo lama kawng awm kha a hlatzawng erawh mitdelte hriattur khawpin kan bel thung si. Bakah mahni duhdan takin a kaltheih dawnloh lehnghal! A huphurhawm tak zet a ni.

Tichuan le, hun ruat chu a lo thleng a. Thalai hoin an tûm laksa chu an han sem a. Naupang thenkhat dawn hmasak duha an han innek nak nak te kha hmuh a va nuam em! Tunah chuan khang naupangte kha an lian tawh hlawm ngei ang le.

Tûm chu min rawn pe ve a. Keia kuthlei veng zo lo nge pianpui designer nihna nei chuan ka tûm chu tunlai thangthar tawng takin ka lo modify a. A hnah hlai tak kha thler sinin uai hniang turin ka siam a. 'Mawi titu nge tam anga tullo titu' tia ka ngaihtuah laiin ka thiannu pakhat lo kal phei chuan,"a va han tullo tak, i peih mai mai mange" tiin ka tûm chu an sel nghal pang mai a. Chutah zet zawng 'a va mawi ve' tia min hrilhtu awm tawhlo turah ka ngai hmiah tawh.

Tichuan kan inpeih fel hnuah chuan au dan kan han zir hmasa a. Hruaituin, "a hma lama kal te leh, a hnunglama lo zuitute chuan..." a han ti a. Mipui chu kan lo 'hosanna' a. Chu mipui "hosanna' kara beng bula 'hosanna' thluk chiaha 'haw san ang' ti tawk lo awm erawh insum a ti har thei khawp mai!

Ka tûm ka thiannuin min sél sak tak chu tuilo zetin ka keng ve zel a. Ka han en thin, a siamtu chuan mawi ka ti alawm..mahse, ka thiannu chuan mawi a ti tlat lo!

Mawi titu an awm dawnlo emaw tih hnuah naupang pakhatin ka túm ken chu a rawn hmu a. A ken lai chu tih ve a tum a. A thiam si lo! Ka han hmuh chuan chu naupang chu ka ken lai chu ka pe ta a. A dawngtu nge lawm anga ka thilsiam mawi lo ti ve tu an awm tih ka hriata ka lawmna; tunge lawm zawk ang aw? tih hi ka la chhutchhuak lo.

Túm neilo chuan ka kal zel a. A tawpah chuan Biak In kawt tualzawlah tawpna hun siamnan kan han ding kual a. Kan inhmu tawn vek tawh si. Tlema kan lo star(tunlai tawng takin) ve deuhte a han hawi kual a. Mi pawh an rawn melh ve zauh zauh a.

A tawpnan tiin kan dingkual chu kan au leh dawn a. Ka rei! khawnge ka túm? Ka paih em ni? Ni lo, naupang ka pe leh si! Mi chuan túm an keng a, kei erawh kut lawngin ka awm si. Beramho zinga kel awm angah te ka inchan ta rum rum a....

Keimah Thingtlangpa

Thiamna engemaw tal neih ve tumin khawpuiah chuan khu luih khawpin motor atang chuan ka han tum thla ve chhak a. Engkim mai chu thingtlang nun nen chuan inanglo tak a lo ni a. Hmabak ko tak maiin min hmuak nghal pang mai le! Chu ka hmabak ko tak mai- khawpui nun zir mawlh mai kha.

Ni e, thingtlangah chuan nun mawl te, lungkham lutuk leh thenawmte neih ang neih ve talh tumna rilru kha kan nei ngai mang lova. ‘lawm te in lawmpuia, tap te in tah pui’ policy khan min la chiah hneh em em a. Mahse, khawpuiah erawh nun a dang ta! Thenawmpain motor a neih chuan a neih aia tha neih tuma thenawmpa buainate, thenawmpa aia insak san tum rana inel inthenawm karah keimah thingtlangpa chuan chutiang nun chu zir ve a ngai ta si.

Mizoram hmasawnna tur thil hrang hrang lo kal atanga zaa sawmriat dawn khawpui ber tihhmasawnnan an hmang niin an sawia. Chu khawpuiah chuan ka lawi lut ve naa hma a sawnna erawh ka hmu tam lo khawp mai! Khawpui a chep telh telh a, khawpui tih thawl aiin khawpui laili laia sumdawnna hmunpui sak a han ni a. Hetiang renga kan awm a nih chuan kan khawpui chep hian min la nekchhuak mai ang tih pawh a hlauhawm! Chutiang khawpa chep khawpui chu nimahse thil zir tur pawimawh tak chu midang lak atanga rilru hlata, mahni chauh lo chu midang awm ve lova ngaih theihna rilru put a ni.

Chu khawpui ngei chuan a ni lo’m ni kristian ram khawpui chu? Aw ni e! Mahse chu khawpuiah chuan kristianna kawra hmang an tam tih erawh hla thuin a sawi pawh i hria ang. Chu khawpui chu a mak a sin, mi hnuaihnung zawk chungah dan a khauh a, milian..mahni hlawh phu lova khawsa chungah thung chuan dan a awm lo ta em ni aw? tihtur khawp a ni tawh. Chutiang dikna nek bo tanna khawpuiah chuan zirthiam theihloh pakhat ka nei tlat mai- mahni hlawh phu lova khawsa zahna pek tlat mai chu!

Kristian tamna khawpuiah chuan kristian lo ho incheidan niawm takin, a nau zawk kekawr a rawn ha em ni aw.. tihtur khawpa te rawn ha te, a hmai saw phih fai a har ngawt anga.. tihtur khawpa hmaihnawih hmang nasa an tam em em a. Thenkhat a pa kawr emaw tih mai tur khawpa lian rawn ha te ka hmu nual ta! Keimah thingtlangpa tan chuan mak tih khawpa thlir a ngai a, angel emaw tih hial pawh a awl khawp mai.

Ni e, keimah thingtlangpa ka ni a. Khawpuia ka han luh khan kan ram hmasawnna tur khawpuia an hman tamzia ka hmua, hma a sawnna erawh ka hmu tam lo. Keimah thingtlangpa tan chuan chung ram hmasawnna a lo thlawna luanral tir mai mai tu chu ka ngai thiam thei tlat lo. Ngatimaw? Ele! Kan khaw hmasawnna tur a tibo tlat alawm!!!

Kan thawnthu -1

Zan a rei telh telh a, mut erawh a chhuaklo telh telh thung. Ni e, tunah chuan zinglam a ni tawh a, mut erawh a la chhuak hlawl si lo. Khumah chuan ka let ka let a; ka chhungte erawh tui takin an muhil vek tawh a. Kei erawh nunhlui ngaiin ka kíu vawng vawng thung a. Kha ka tawrhna ka hmangaih ber ka nupui ni thin tunah erawh thlan khur hnuaia min zal ta kha ka ngaihtuah chhuak miau hek le!

Hlimlai nite..

Hmanah chuan nupa kawpchawi niin hlim takin kan khawsa dun a. Kan inngaia, kan inthlahlel ngawih ngawih a ni ber mai. Khawiah pawh kal dawn ila kan inzui a; a mei ka ni ber a, ani pawh ka mei ang maiin kalna apiangah hmuh tel ve ngei ngei tur chiangsa ang kan ni a. Khatih hunlai khan he khawvel hi kan pahnih tan chuan a parmawi lai tak a ni a. Kha aia parmawi kha ka la tawng leh lova, tawngleh thei pawhin ka inring tawh lo!

Kan hlimna tizual turin ka nupui chuan fa a han pai a. Fa kan nei thuai dawn tih kan hriata kan hlimdun zia te kha tuna ka fanu ka hmuh hian ka lubur chhungah hian kan hlim thawm kha a lo lang chhuak leh thin a, mitthlaah hian kan che vel zawng zawng kha ka la hmu fo mai.

Theihtawpin kan fa lo piangtur hmakhua kan ngaihtuah a. Keiin pa tha tak, nupui fanau tana chenfakawm nih ka tum a. An hlimna turin hna pawh ka thawkrim sawt hle. Ka nupui pawh chuan nu tha tak nih a tum ruh ve hle a, inchhung chet vel pawh a bu ang thlap a ni a. Kan urlawk nasa a sin aw!

Reiloteah kan nu nau neih chu a lo hun a. Fanu tha tak mai a hring tih ka hriat a ka hlimzia kha tangka suma lei tur nise a man a tam khawp ang. Tunah chuan chhungkua kan ni ve ta. Keipawh ‘Pa’ tia min ko tu tur an awm ta a Pa tak tak ka ni ta. Khatih hunlaia khawvel nawmzia kha ka tawn ang tawng tawh hi chuan inhrethiam mai awm e.

Chhungkua nih chinah chuan puitlin a lo har khawp mai. Tihtur lo tam zia ka han hre nghal pang mai a. Mahse kan chhungkaw tan a nih avangin hlim takin ka ti thei zel a. Kan hlim em avang khan mi pawhin min awt ve thei hle a ni.

Buaina chhum chu..

Khatia hlim taka kan awm khan lungngaihna chhirhdup kan thleng tep a lo ni a. Tlaikhat chu ka thian hluite nen inhmukhawmin zu kan inho a. Chumi tlai chu ka rui ngei mai. Kan ina ka haw pawh chu kan nupui buaipui ngai khawpin ka awm a. Ka nupui chuan a tukah min khak nghe nghe a. Mahse, zawm a hnekin ka in zing telh telh a. Pa ber chet atana mawilo khawpin ka awm ta fo mai. Kan chhungkaw hlimna chu tunah chuan vawmbo ang duak a ni ta.

Chutia ka khawsak dan ka nupui chhungten an lo hriat chuan min rawn pawt then ta tlat mai le! Ni e, pa berin inchhungkhur aiin zu ka thlang tlat si a. Tunah chuan kan chhungkaw inzawmkhawmna chu chhut chah a lo ni ta!

Beiseina thamral chu

Ka thiltih pawizia chu hrechhuakin zu in chu ka sim a. Nuntharin ka nung leh ta. Chutia nun pangngai ka zawh leh takah chuan palai tirin hruai haw kan tum leh a. Mahse, a chhungte chuan an lo phal lo nasa mai a. Tihngaihna awm tawh heklo, inruk kan tum ta ringawt mai a.

Chutia inruk kan tum chuan a chhungten a awmdan atangin an hrethiam a niang ven takte hian an veng tlat mai a. Kan thiltum chu a hlawhchham chiang hle mai. “Chutiang em em a min duhlo tu chhungkua chu engah nge chhungkhata siam leh ka tum tehlul ang” tiin kumkhua atan ka mangtha ta a. Amaherawhchu ka hmangaihna erawh chu engtikah mah a ral chuang lovang.

Tleidang runah a lawi.. mahse

Chutia ka ngaihsak tak lohah chuan hrehawm pawh a ti hle a. Mahse, ngaihsak pawh ni mah ila awmzia a awm thei chuang si lo. Ngaihzawng dangte ka neihsan a, ka awmdan zawng zawng a hriat takah chuan beisei chi ka ni tawhlo tih hriain ani pawh chu a hlimna tur a zawng ve ta a.

A hnua ka hriatleh dan chuan an khuaa sorkar hnathawk pakhat nen an inzui nasa hle a, a hnuah neih pawh an innei ta hial reng a. Ka tana hriat hrehawm tak chu ni mah se a hlimna a nih chuan ka lawmpui hle a.

A pasal nen chuan nupa hlim tak anni tih ka hriat phei chuan ka lo lawm ve khawp mai. A chhan chu ka nei thei tawh dawn chuang lova, mitha tawng tal se ka ti em a ni. Fa pawh an nei leh nghe nghe a.

Hlim takin an awmzel dawn emaw ka tihlaiin thil duhawmlo tak maiin a tlakbuak tlat mai le. Minu ni tawh mah se ka la hmangaih reng chuan thisen cancer a vei tlat mai le! A ni theilo, ka hmangaih chuan reiloteah a natna chuan hnehin thlan khurah a hnuklut ang maw? Bei a dawng a, ka rilru a na a, a pasal leh an fate leh ka fanu ka ngaihtuah a, thlamuang taka awm a har a ni. Mihring nui thawm ka hriatin min tilungngaia, sava hlim taka infiam ka hmuhin tha a tikhur tlat mai. Ka hmangaih, hlim tura ka duh em em chuan reiloteah a kumkhaw hmun tur a pan dawn!

Thalaite u...

Thalaite u, hmasawn rawh u, amaherawhchu awmze neiin hma sawn ang che u. Incheina lamah emaw, zaithiam chhuahtam lamah emaw, mi ram film en a mi tihdan leh chetphung hriatchak ringawta hmasawn erawh a tha lem lo. Kawng khat ringawta hmasawn hian awmzia a nei tlem hle a. Kawng tinrenga hmasawn tumin, chu intumna chu tihlawhtling turin theihtawp chhuah zui erawh a ngai khawp mai.

Hma kan sawn dan hi a tha tawk em tih hi en fo a tha. Tunlaia hma kan sawnna tha lo tak mai chu sex lama hmasawnna hi a ni awm e. Mi "insum deuh teh" tihtheih ngawt a ni lo. A mimal zalenna a ni mai a; kan sawiphak a awmlo. Kan hnam timualpho khawpa a che te a nih loh chu en liam mai mai a ngai fo thin.

Amaherawh chu hei erawh hriat reng a tha- i thianghlimna kha i hmangaih em em, amaherawhchu hmangaih ve miahlo tu che leh i taksa ringawt duhtu che hnenah khan i hlan mai ang maw? Kumkhuaa i nuna ser awm reng tur leh i pasal laka hnuai tir rawih rawih theitu che a ni tih hrereng chungin ngatinge ila sim loh le? Mipate pawh mahni farnute chunga thleng lo tura kan duh hi ngatinge mi farnute chungah kan thlen tir tlat thin le?

A dawt lehah chuan incheina sawi leh teh ang. Kan hnam incheidan hi kutdawh incheina atan chuan a uchuak thin inti ve em? Chawmhlawm state, kutdawh state kan nih hi. Hawh u, intodelh phawt ila duhleh khawvelah pawh a sang lawr lak ni ang u. Intodelh phawt ila!

Kan nunphung lamah lut leh teh ang. Kan nundan phung hi chu a sang tawh khawp mai. Tuipuiral ram kan thlir a, kan ngaisang a ni tiraw u? Khawchhak lam korea thlipuiin min nuai a nih hi le! Kan thangthar zingah pawh korea tawng zir an awm ta nuk mai. A lawmawm rual rualin hmanna erawh a vang maithei. Thenkhat chuan kan hnam tawng hi an nuihzat tan tawh hial nia mawle! Keichuan mahni hnam tawng ngaisang leh thiam hi ka ngaisanga, hnamdang tawng inngaisang a nih chuan kei nen chuan kan inanglo phawt! Min ngaisang dawnlo tih chu ka hre reng a, keipawhin ka ngaisang bik chuanglo che u tih in hre dawn nia.

Hetianga hnamdang nun kan lakchhawn nasat lutuk vang hi em ni ang kan ramah 'zaithiam' ni lovin 'zai thiam' an tam tak em em niang aw? Thenkhat aw teng entawnin aw kan lo ti teng ve a, thenkhat hla thu awmze mila an lam laiin keini ramah erawh a sirah kan lo tawngpawng sapatal vel a nih hi. Mi rama eizawnnan an hman kha keini ram, kutdawh ramah eizawnnan hman kan tum ve a nia. A la har deuh maithei. Demand channela hla pakhat thun vang ngawta city bus vela chuang ngamlo tawk thalai kan tam tawh viau lo'ng maw?

Zep thu cheng suh. Keichuan tunlai hla thar ho hi ka ngaithla ta vaklo khawp mai. A chhan chu a hla thuin min hneh theihloh vang a ni! Hla erawh ka phuahthiam chuang lova. Amaherawhchu kan tunlai hla phuahtute hian hei aia hla thu(poetic word) tam zawk hian phuah thei turin kan hnam tawng hi zir uluk se kan hla thar ho hi chu ngaihthlak ka tan ve chauh ang. 

Thil kan sawi leh lawk teh ang. Tunlaia kan thalai zinga vei deuh ka neih chu ram politics lam ngaihsaklo an tam tial tial hi a ni. Hei hi ka hriat nachhan chu hmana internet lama ka thiante chu kan ram politics dinhmun an hmuhdan ka zawh chuan  "ka ngaihsak ve vaklo" tia min chhang an thahnem khawp mai. Hei hian nghawng a neih ngei ka ring tlat a, chu nghawng thalo chu pumpelh nan ram inrelbawl dan hi ngaihtuah ve deuh a tul khawp mai.

A tawp berah chuan kan hnam incheina ngaisang chungin hnamdang incheina inbel ila, kan ram tana theihtawp lo chhuah tawhte hrerengin hnam dang ngaisang ila; kan ram chawmhlawm state nihna atanga hruaichhuak turin theihtawp chhuah mawlh teh ang u!!!!

Ka thianpa kha....

A khuhhawnna
Kum thum chhung hi han chhiar chuan sana chek kar lakah kan chhiar zo vat mai thin; mahse, he kum thum chhunga thil thleng hi chu ngaihtuah kir chuan ngaituah fe tham a tling thung si. Hun leh kum hi chu dam chuan a ral thuaia, mahse kan chunga thil lo thleng erawh hi chu theihnghilh a har thin.
Kum 2007-ah khan I han kir leh lawk teh ang u…vawiin ang hian Serchhip Bazar veng in pakhatah chuan mipui an kalkhawm a, an hmelah chuan hlimna lam hmuhtur avang a, lungngai hmel bak hmuhtur a awmlo. Chu niah chuan kan thianpa chu khumah an muttira, a taksa chu khumah a awm la awm teh meuh mai; mahse a thlarau erawh chuan a petu hnen a pan tawh si. Chu ni chu ka thianpa tan he khawvela a hun hnuhnung ber a ni tawh a, darker reilote hnuah chuan a kumkhaw hmun tur thlan hmun a pan tawh dawn! Kha ni kha theihnghilh a har a sin!!
Hmanah chuan maw…
Kha kan thianpa nen khan kan school luhna lam atangin kan inhre tana, kumkhuaa lo inkawm tawh angina kan innel nghal mai thei ai. Kan tan chuan a hlu a sin. Kan pahnih phei chuan inkawm nasaa, midang kan ngailo a ni ber mai. Nuih kan duh em em a, kan nuih duh avang khan zitirtu kutthak pawh kan tuar nasa ve khawp mai.. mahse, thianpa nen kan nih kha chuan kan lungawi thei zel thin a ni.

Ka la hre reng kan khuaah vai hovin mela an rawn nei a, ka thiante lo zin thla chu intihhlimnan kan kal ve a. khang hunah khan kan hlima, kan nuia, khawvel lungngaihna chu kan nuihpui nasa khawp mai. Mahse, kha hlimna kha a hnulawkah lungngaihna a ni dawn tih hria ila chuan kan hun hman kha am takin kan hmang ngei ang le…
Kan school kan chhuahsan hnuaah ani chu Synod Higher Secondary School-ah Class XI ‘Arts’ a zirzawm a(kum 2007-’08) chutah pawh chuan kan la in kawm zui zel a. An school a ngaihzawng a neih thu min hrilha,inhmelhriattir turte pawhin kan intiam a nih kha. Mahse, a ngaizawng nen kan inhriat hmain mual min liam san ta si…
A boral a maw?
Zing kara phone lo ri ral ral chu ka han chhanga; tah aw tuau hian ka thiannu pakhat chuan khawvela ka thil hriat duhlo ber mai chu min hrilh ta! A ni theilo…. Ka thianpa a tih lovang! Mahse, a fiamthulo tih chu a aw atangin a hriat vek si. Ka awmdan chiah kha ka hre ta lo…mipa mittui erawh a chhuak tih ka hriaa; a tak tak a nih ka la ring ngamlo. Mahse, a boral a ni tih tichiang turin ka thian dangte ka han zawt kuala ka thu hriat chu ka duhloh lam hlir a ni thung si. Chuta chiang ber chu ka thianpa chu he khawvelah a awm ve tawh dawnlo! Nia, a awm ve tawh lovang.. thlan khurin a angchhungah a lem pil tawh. A kumkhaw hmun tur chu thlan khur chiah a ni tawh! Beisei a bo a, ngaihtuah a tawi tak mai! Ka thianpa chuan a pi leh pute lungphu a zawm ve ta…………
Awm tawhlo beisei neih chu…
Hun leh nite a ral a, sik leh sa pawh vawi tam a inthlak a; ka tawrh ang kha mi chhungkua pawn an tuar ve teuh tawh thin. Tlai nitla turin tlang a chhun eng ruih te hian ka thianpa khan min rawn kawm tur ni tlat te a hriat chang ka nei a; serchhip hank al te hian ka thianpa kha hmu leh dawn tlat hian ka inhre thin. A changchuan hmun hran daihah min zin san a, thil tha deuh min rawn hawn dawn nia hriat tlat changte ka nei a. mahse chung zawng zawng chhanna chu beisei tur awm tawhlo i beisei tih chauh a ni si! Kan thianpa chuan mual min liamsan tawh tak tak a maw?????
Min chhawntu duhawmlo chu…
Reife hnuah kan thianpa te in ngeiah chuan kan thianho kan han chuangkai leh a; chutah pawh chuan room atanga rawn chhuak torah ka la ngai lui tlat a. Niadangah chaun kan thianpa chuan min lo lawm a, min lo kawm hlima, eitur tuihnai tak tak min lo chhawp thin a ni si a. tunah chuan min lo kawm a, min lo chiauau tu chu ka thianpa ni tawh lovin a hirngtunu zawk a ni tlat tawh.
Khawnge thianpa hi? A chhanna chu maw… banga a thlalak hnuaia a piankum leh a thihni intar mai chu a ni si. Thianpa, hetiang hian maw in ina kan lo len luhin min lo chhawn zel tawh dawn?
Kan lung a leng ve ngei ang…
Kha kan inkawm tanna school, tlangzawla awm kha kan classmate ho nen kan han chuan leh a, engkim kha a la pangngai vek a sin…mahse, thianpa nang erawh i lungphu a pangngsi tawh si lo. Kha school kawta kan inkhelhna thinna zawlah khan kan thian ho chuan ball kan pet leh a..i rawn tel ve duh tawh lo maw? Kan classroom thinah khan kal han lut leh a..kan thutna velah kan han thu leh a; mahse, ka bula thu thin kha tunah chuan thlan khur chhungah min mutsan ta si!
Hun leh ni ralin, kan kumte pawh lo upain, kan vun pawh lo chhuar mahse Marian High School, Serchhip tih hming kan hriat apiangin kan rilruah kan luh lai a lo lut anga, hlim taka kan nuihlai chu kan mitthla ang; chutih hunah chuan kan rilruah ilo lut leh anga, lunglengin kan kiu leh vawng vawng dawn a nih hi thianpa..hetianga kan awm hi i phal a awm?
Rihlipui kan in, hawilopar min thliahsan a
Lunglohtui dawnin, thlafam khua min lawisan mah la,
Nunhlui ngaia “Marian High School class X, 2006-‘07”
Tia kan sawi apiangin I hming a ri tel ziah tawh anga,
Kum tam pawh ral mah se, nghilhni i awm dawn lo
Kan thian- Richard Laldinpuia i ni reng tho ang.
( He thu hi kan thianpa, kan ngaih a kan thlakhleh em em; 27 nov. 2007-a a khualzin kawng min zawh tawp san ta Richard Laldinpuia; Serchhip Bazar veng a mi hriatreng nan Marian High School; Serchhip Class X student 2006-07 aiawhin misualah ka rawn post a ni e)

Arbawm chhia

A khuhhawnna

Inthlahrung rilru takin ka mi zawn chu a hmuh leh hmuhloh ka zawt a. Ani chu,”Ani awmna leh arbawm chhe lumna ka hre lo” tiin min chhang a. Arbawm chhia kha a lumna ka zawt tel miah lo a, mahse a sawitel si. Ka ngaihtuah ta mai mai a, ni e, arbawm chhia chu eng atan mah a tlak loh reng a ni. Mahse, he arbawm chhia leh mihringte hian inanna kan nei tlatin ka hre zui a…

Hlutna neilo nia kan ngaih chu..

Arbawm chhia hlutna hi zawng dawn ta ila a vang viau ta ve ang. Bawlhhlawh hlawm ringawt niin kan ngai a; khawpui nula, sil loh pawhin a eitlak ang tihtur khawpa thianghlim tan phei chuan kawng sira arbawm chhia lo let reng hmuh chuan chawei pawh tuiloh phah mahse ka hrethiam lutuk. A tawp em tak a ni.

He arbawm chhia ang deuha hlutna neilo nia an ngaih putar khaw thima vak vak mai. Zan thim hnuaia riahna tur pawh neilo tura inngai tawh kha Liandova te unau khan an ina meilum ai ve turin an sawm a nih kha. Kha putar kha engnge a nih? Tunge a hming an ngaihven lo. Anmahni ang bawka rethei nia ngaiin khawngaihna rilru puin an sawm a nih kha.

Mi thenkhat chuan hre lovin vantirhkohte an thleng thin..

Kha putar tawp tak anga lang kha tuma ngaihsak hlawh lovin reife a awm a. A hnuah eitur pawh neilo unauin an thleng a nih kha. Khatia amah khawngaihtu tak tak, mi enhrang ve ngailo a hmuh khan putar khan tunge a nih tih kha a tilang ta a nih kha.

Ni e, kha mite khua khan kha putar lakah beiseitur awmin an hre lova, tumahin an ina awm atan an duh lova, a hnuaia mite ho chu an hruai haw vek a nih kha. Mahse, kha putar kha mi ropui a ni a, a thlenna hmun kha chhe hle mah se a chhunga awm kha a ropui thung a sin.

He kan ram hi engnge a nih ve le..

Kan khawpui nun hi en teh ang u. Dikna hian hmun a chang em? Hausa leh rethei kan thliar ta lutuk te hi kan ram hian a chhiatphah ang mawle. Khawiah pawh kal dawn ila incheina, pawnlam landan hi a va pawimawh ta em! Thingtlangpa tih hriat ngawih ngawih tan pisa dawr te hi a har tan ta. Mi neinung, mahni hlawh phu lova khawsa kan tlawn huam huam a, mahni nihna anga lang ngam chu kan nuih zui a nih hi. Harh a ngai a ni.

Ni e, ngaihtuah teh ang u. Han en reng renga kan chhawr theih tura kan rinloh, mi harsa ve tak a ni tih hriat ngawih ngawih chu buaipui kan hreh tlat thin a, office min lo dawr dawn pawn kan be tha ngai ta lo. VIP tia sawi tute khan VIP aia ngaihsak zawk kan nei ta a ni lo maw?

Arbawm chhia leh mizo te..

Khawpui lunlai taka mahni nihna anga lang ngam khawpa dik chu kan nuih a; hmeithai leh pachhiate zuam tawk lekin kan changkang ta. Kha mi rethei, rethei kumkhua tura siamtu eirupa erawh kohhran rawngbawltuah kan thlang leh thung si. Rilru leh ngaihtuahna fim hmangthei lova sap nungchang thenkhat entawn tawk leka pachhe hnam kan ni mai lo maw?

Kha arbawm chhe lumna hre lo tu khan a ti lumtu, thil chhia siamtu ar erawh a duh em em a, ar tana tangkai em em arbawm kha chhe tawh tih hrereng mah se a tha siam lovin arbawm chhe tawh tak chu a la hmanga, a hnuah phei chuan ar chuan arbawm chu ti lumin a tlan bo san ta daih a nih kha. Tha takin ar kha enkawl se chuan a sa a ei ngei awm si a…

Chhingkhual lenmawii

Nipui a ni a, khua chu a lum kher mai. Kan thianho chuan zinkawng zawhin bike in kan tum ram chu kan pan a. Khawlum uap churh mai leh ni sa vawl vawl mai chu tawrh a hrehawm duh khawp mai. Thli thaw te pawh a lum vek hialin ka hria.

Kan tlan zela. Thui fe kan tlan hnu chu kawng bul lawkah chuan lui nawm hmel deuh mai a lo awm a. Kan han dinga, chu luiah chuan kan han inphih harh a. Khawlum laia lui tui dai nuam taka inchiah chu a nuam duh ngei mai. Kan eitur ken te chu eiin kan chawl a. Theih chu nise kha lui kha phurh tel ve mai a chakawm khawp mai. Lum tih deuhin inchiah leh zawk thin ila zinkawng chu a hrehawm lohvang mawle…

Chutia kan han inphih harh lai vel chuan chhungkaw pakhat kan kalna lam tur atanga rawn kal hi an rawn thleng a. Anni pawh chuan chu lui chuan a lo hip ve aniang, an dinga, an rawn chhuk ve a. A hnung atanga rawn chhuak nula chu hmuh thianglo ang mai a ni, a hmeltha kher mai. A vun lah a no nalhin a var em em mai a, silhloh pawn a eitlak hialin ka ring. A hmaifang lah chu hmelthatna zawng zawng nei tura khuavang siamluih ni duhawm tak a ni. A sam lah chu Rimenhawii sam aipawn a nalh loh ka ring miah lo! A..hmelthatna leh duhawmna zawng zawng nei tura he leilung siam bik hi a ni ber ang. Chu chuan kan awmna lam a rawn pan nia! Mumang pawh a ang rum rum alawm le.

Chu luiah chuan an chhungkua pawh chu an han inphih harh a. Nuam an tihhmel khawp mai. Sir khatah keini ho chu kan lo thu khawm tal a. Chu hmeltha-i chuan a rawn en zawk a. A mitmeng a va mawi em! A vawikhat melh zauh pawh khan khawlum a dai sawng sawngin ka hria. Mahse, a hming leh veng erawh kan hre tlat lo.. Chhingkhual lenmawii tih chauh lo chu!

Rei vaklo an awm hnu chuan kal turin an insiam a. Motor-ah chuan an lut leh ta a. Keimahah danglamna a awm ta tlat mai! Ka vawikhat hmuhnaah ka vei titih ringawt mai ni mawle. An kal dawn..aw, an motor khi a ke thep vek se aw..siam ila, han inhmelhriat ila ka va chak em! An liam dawn.. lo hawi leh lawk teh..mawh..ka lo bye bye tal teh ang che.. aw, an liam ta!

Khawiah nge maw a kal dawn le? Khatiang khawpa hmeltha kha mizo thlahah hian an lo awm thei a ni maw? Aw..thil ka hrechhuak ta..mahse a tlai tawh lutuk. An awmlai khan lo va biak tur a ni aw. Mahse, tunah chuan a tlai tawh si. Lo va a chanchin vel chu ka hre teuh awm si a. An kal tur te han thlahin han bye bye ila, nui sen sen chungin min han chhanglet ve awm si a!

Ni e, tunah chuan an tlan liam daih tawh. Hmuh tur a awm tawh lo. Tlai khawhnua ka thil ngaihtuah chhuah pawh a hunlaia ka hman loh avangin awmzia a awm tawh lo. A pawi ta ber chu a awmlaia a hmelthatnain min zem nasa lutuk kha a ni.

Keini pawh chu kan kal veleh ta a. Ni chu la sain, khua pawh la lum uap churh mah se kei ka ngaihtuahna erawhin ni a sa a ti lova, khua pawh lum a ti hek lo! Ni e, ka ngaihtuahna chu kha hmeltha-i te car chhungah khan a awm daih alawm!

Ka pi tan....

A khuhhawnna

Keichuan he khawvelah hian “Pi” tia koh tur dik tak ka nei tawh lo. Thianten an pi te an koh te hian ka pi kha ka ngai thin. Tunah chuan he khawvel hi chhuahsanin a chatuan hmun a pan tawh a. A damlai khan engmah tihsak theih ka neilo nachungin min hmangaih zia ka hre reng thin. A damloh lai ber pawha min ngai em em thin te khan min hmangaih zia a va tichiang em. Pi, ka ngai che! Tunah chuan Pi dik tak ka nei tawhlo a sin..i tupa hi min khawngaih lo em ni?

Zing dar 4 bawr vel a ni a, ka pi chu a natna avangin a muhil theilo thoin tukverh a hawng a, he hla hi a sa a sin

He dam chhung buaithlak takah hian,

Ka phunnawi lo, phurrit mah se;

Ka hmaah chawlhna a awma,

Luipui mawi tak piah lamah chuan.

Ni e, pi, i natna khan a tibuai chein mutmu pawh tuah thei lova tlaivar kha i ngah thin reng a ni. Mahnia tuar tlawk tlawkin chhungte tihharh hlau takin choka lamah te i phei a, kha i na kha inhneh tir i duhlo a. Mahse, mutheilo khan a va siam hnem che em. Khatia hrehawm taka i nun i hman pawh khan phunnawi lovin kha i ritphurh khan lei piahlam thlen hunah a tibuai tawh dawn lo che a i hriat avang khan van kawtthler hmun kha i thlir tlatte kha a ropui ka ti a sin.

Thlipuiin min nuai vel mah se,

Hlauhawmten min tibuai bawk se;

Chung thilte chu ka pel thuai ang,

Luipui mawi tak ka kai hunah.

Khang i han sak ka ngaihtuah leh hian kha i natnain a tihbuai nasat dan che kha ka hre thar thin. Ni e, he khawvel hi chu buaina, manganna leh lungngaihna mai a nia. Kan hlim ber laipawhin lungngaihna chirhdup chuan min hual reng thin. Kha khawvel nun khan lei piahlamah a rawn zui dawn lo che tih hriain i pel thuai anga, lawng chawlhna tlang thianghlima i kal hun kha i nghakhlel a ni tiraw?

Ka hmabak chu ka hlen hunin,

Chawlhna hmun tiam chu ka chang ang;

Krista hnena cheng reng turin,

Luipui mawi tak piah lamah chuan.

Pi, he khawvela i zinkawng kha a bum boh hle a, hah takin, mangan leh lungngaihna chhum zingah i kal a. Mahse i zawh tawp huna i chawlhna tur hmun Ralmuanna tlang, nat leh hrehawm tur tawh lo tura Beramno nunnema kianga cheng turin i inpeih tawh hle tih a tilang a sin. Chatuana Beramno fak tura luipui mawi tak piah lama hmun i thlir khan i na khan a kalsan lo che a, mahse, Inkhawmpui tiak tawh ngai lohna hmunah a rawn zui tawh dawn lo che tih chu i chiang a ni tiraw?

Chu luipui mawi tak piahah chuan,

Chhandamtu’n lawmah min nghak e;

Ama hnena cheng reng turin,

Khawvel buaina tuar tawh lovin.

Ni e, pi, kan la ngai chein kan la thlahlel che tih chu i hria alawm. Mahse, i natnain a tihhrehawm che avang khan Lawng chawlhna tlang thianghlim kha i thlir a, chu hmun nat leh hrehawm tuar tawh lohna hmun chu i natna khan a ngaihzual tir che tih erawh kan hai lo.

Ni e, tunah chuan kan hnenah i awm tawh lova, kan rilruah chuan ila awm reng a sin. Ama hnena cheng reng turin, khawvel buai nat leh hrehawmna hmun i chhuahsan tawh si a.

Ni chu tla rawh se....

A khuhhawnna
Ni chu kawlah a herliam tep tawh a. Nungcha tinrengte chuan zan hun an hmanna tur zawngin an hmanhlel hle tawh a. Mihring zi nuai nuai mai pawh chu hmanhmawh takin an in lam panin ni tlak hma, thimin a tuam hma ngeia inlum thleng hman turin a an kal dawr dawr a. Hnathawk an bang a, mipui khawlaia awm an vang tan a… ni chu a tla ta! Thimin khawvel a rawn tuam ta a..
Thim zingah thuin..
Thim hi chu a nelawmloh a ni. Khua a han thim dek dek tawh hi chuan ka thauah a man titih tlat thin nia mawle. Chhuna ka tihngam reng kha thim hnuaia a han awmchiah chuan ka ti tlat tawh thin.
He thim hi mihring tan chuan hahdamna hun tha tak chu a ni tehmeuh mai. Mahse, rilru hahnain a tuam, lungngaihna chhirhdupa tang tan erawh hahdam a hnekin manganna belhchahtu mai a ni zawk si a. Chhun khaw eng hnuaia an rilru tihahtu em em kha vei zuiin muttheihloh phah nan an hmanga, an taksain a tuar phah thin.

I hringnunah ni a tla maw?
Han inen teh ang u le. Humsual daiin, kan rahna a phet a, kan lawmna chu lungngaihnain min tlakbuakin hlimna chu mittuiin a rawn zui fo a nih hi. Hmangaih tak i neia, in inhmangaih a maw i tihlaiin a rinawmlohna i hre ta a. Chutah chiah chuan lungngaihna chhumin rawn zin hnan chein, ni eng hmu lo turin a sim thin che a nih kha.
Ni e, thenkhat chu an nun phet laklawk tawhna chu hmanruaa hmangin an nun chu thimin a rawn bawh tan a. Chu thim chuan an rilrua hnathawkin eng hawisanin thim lam an hawi tlata. Manganna vawrtawp lo thleng chu hmachhawn ngam lovin an nun hloh ta tam tak an awm. Beiseina nei thei tawh lova thimin a tuam tak tak tawh hi chuan hmachhawn ai chuan vak vakin tluk hun an nghak mai thin. Chutia an tluk tawh chu tho leh thei lovin an tlu hlen tlangpui thin.
Ngaihtuah teh..
He hringnun hi ngaihtuah teh le. Manganna leh lungngaihnate tawk lovin hlim reng ta ila dam hlutna i hria angem? Thih duh hial khawpa rilru mangan chang i nei thin maw? A nih lungkham nei lovin awm reng ta la, he hringnun hlutna hi i man thiam dawn em ni?
Ni hi tla lovin eng reng ta sela he thim hlutna, hahdamna leh rilru sawrbingna hun hi a awm dawn lo tihna a nia. Nun a hman nawm theih a rinawmloh a ni tiro. Chuvangin thim hnuaia i awm ve zeuh khan beidawng lutuk duh suh, a eng zawngin thil thlir rawh.
Ni chu tla rawh se..
I nun atang chuan ni tlain, vawi tam tak thimin a tuam tawh che pawh a ni thei e. A changchuan dam duhlo khawpin lungngaih chang i nei ngei ang. He hringnun kalphung hi a ni tlat si a. Hmangaihtu leh lainattu nei tawh lo khawpa inngaiin i nunah chuan ni pawh a lo tla ve tawh pawh a ni thei. Tunah pawh a tla mekin, nakin lawkah pawh a tla maithei. Chutianga ni a tlak chuan hei hi hrereng ang che- NI A TLAKIN A LO CHHUAK LEH THIN tih te mai hi!

Mizoram hmasawnna kalpui dan khi tha tawk inti maw?

( He thu hi debate naa ka sawi a ni a, inthlahrungtakin ka rawn dah a ni. he thu ka rawn dah chhan chu he thu atang hian kan ramin insiamthatna tur a neih chuan insiamtha turin ka duh em a ni. mahni intih engemaw tum vanga dah ka ni lo tih ka thiante hian min lo hriatsak hram dawn nia. Tin, he thuah hian mithiam/thuthiam tawngkam tam tak ka la tel bawk e)

Khuangchera hlauh neilo, Vanapa tlawmngai leh zaidam, Ropuiliani nu ropui a ram tana martar thlahte ram Mizoram khian hma kan sawn dan khi a tha tawk kan ti maw? I han bihchiang teh ang ule..

A hmasain in leh lo lama hma kan sawm dan that tawklohzia ngaihtuah ho ta ila. Van a khar khup thei awm mange tia sangin bilat leichar hmangin kan sa a. hmanlai nena tehkhin chuan hma kan sawn tehmeuh mai. Amaherawchu kan insakdan hlauhawmzia khi chu kan hre vek awm e. Missionary nuaikhat tirhchhuah tum ram hian mi nuaikhat pulh phuk theihna mangkhawng kan nghahzia khi inchhut ngai em? Kan hmasawn dan chu tha kan la ti cheu ang maw? Keichu ka hai e.

Rambuailai nen kha chuan tehkhin lul lo teh u..a siamthatna turin pawisa min pek hnem zia kha. Khatiang pawisa pawh hmang thiamlo Mizo hnam nih hi a zahthlak..tehkhin lul lo teh ang u. Kha pawisa kha hmangthiam ila chuan tunah chuan kan hmasawnna chuan Babel in sang a chen dawn mai ang.

Chutiang kara cheng Mizoram mihring nunphung khi en teh ang u. Khawvel incheina a inthlak rualin kan incheina pawh a inthlak ve ta zel a, hmasawnna pakhat chu a ni.. Kan incheinate khi en ila, kan hmeichhiaten vawkin kawmthlang feren an ang maiin an meng dur ham a, chhura hlauh tham fe khawpa senin an hmui an hnawih a nih khi. Tribal vun an pholan tak taka, kan mipaten bawihchhuak ho thawmhnaw ang kan hak tak vak chinah chuan Mizo nih kan zahpui tan a, balu chunga uibawk ang main kan ram kan pelh hlat telh telh leh kan Mizo nihna a dal tial tial a nih tak khi. Keizawng chawmhlawm state mipuite incheidana hma kan sawn leh lutuk khi chu mahni inchawmzo state zahna ka nei tlat a sin.

Chu kan incheina changkang chuan tuipuiral hnam ngaihsanna min neihtira, an tih ang tih ve tumin he chawmhlawm state hi a lo buai ve ta.. kan changkan tum luatah kan zai neih that ber ber chu hnamdang tihdan lachhawngin kan suk pui nghawng nghawng a nih kha. Khang kan hnam thil dahlau ta zel kha hmasawnna tha tawkah kan ngai ang maw? Kan hnam thil a dahlau ai chuan tuipural hnam ngaihsanloh ka thlang e.

Chutiang nunphung siamtha tura kan beisei, ram hruaitu thaa kan ngaih, ram hmangaihtu tak tak nia kan ngaihte chuan ram hruaiturin kan han thlang chhuaka. Kan michak khan rangva aiah papawr a lo ei ang tih ang deuhin Reiloteah thlam thianghlimna min tihchhiatsaka, ram hmasawnna tur chu an chenna in leh thlam tih ropuinan an hmang ta si. Ram thatna leh hausakna tur chu an pumpui puarnan min hmansak a. eirukna te a lo hluar ta. Hengte hi Khuangchera thlahte hmasawnnan chuan a tha tawk kan ti ang maw? Ka tel ve lo mai ang e…

Chung kan ram siamtha tura ram tana thawktute chuan siamthat a hnekin ram an ei da mek a nih khi. Khingte khi mak ka ti a,simikhu aia a mak tih lehna chuang ka nei tlat lo. Dan hmangin ro chu an rel..amaherawhchu chu an dan hman chuan mirethei chungah chiah hna a thawk thei a, milian chungah erawh engmah a ni si lo. Hmeithei funte zuar tan tira, ram hmasawnna tur mahni sahmim ipte tih puar nana lo hmangte man theilo tawk vel lekin hma kan sawn a ni mai lo maw? Hetianga mirethei leh hauhsa dan hmaa inthlau ta lutukte khi hmasawnna tha tawk kan ti ang maw? Zahmawh an sawi ngai love!!

Chutiang mite hnuaiah chuan kan kawngte khian thatlam a pan theilo a nih khi. Kawngpui chu ahming chuan a ni ve,mahse fur khat daih tawk vel lek a ni hlawm. Hma chu kan sawn the e..fur khat daih tawk tura Lal Isua zuitute’n kawng kan siamthiam khi khawvelah kan ram ka chhuan ve na a ni a, thang kan chhuah ve na pawh a ni awm e.. Kawng thenkhat han tlan ila kan chhuk chiah chu laih chhuah hlim ni awm takin vaivutin min zial tup tup thin a nih hi. Hei ai chuan hmasawn leh deuh ila chu ka ti khawp mai.
Zirna lam in hawi daih teh ang.

Zirna lam I han hawi leh teh ang. India ramah ziak leh chhiar thiam tam lamah chuan kan sang hle a, amaherawhchu kan thiam ziktluak lo tih erawh kan hre thei ang. LEHKHATHIAM HNA HMULO PAWL kan din tlat si a. engvang nge ni ang? Nge hna hmulo tur tawkin kan thiam zawk? Nge thawhtur a awm lo? Thawhtur awmlo se vai ho hian kan ramah engnge an tih ang? A thatchhe tawk lekin thiamna lamah kan sang a ni zawk lo maw?

Thenkhat erawh thiam sang tak tak an awm a, mizo min ti hmingtha khawp mai. Hmasawnnachu a ni. A pumpuia lak erawh chuan hnam tawng thiam lo tawk lekin kan zirsang a ang khawp mai. Ka hmaa thu rawn sawi leh, ka hnua rawn sawizel turte pawh hian kan duhlian tawn diklovin an rawn sawi nasa ngawt ang. Hei hian a entir chu kan hnam tawng aia hnamdang tawng kan ngaihsan vangin kan hnam tawng a chhe hle tawh tih a entir daih a sin. Chutianga mahni hnam tawng pawh thiam tha thumloa “zirna lama hma kan sawn e” kan ti ve ngawt hi chu tu pa zukhawn changlo titi tawk vel lekah keichuan ka ngai e.

Hmanlaia kumkhat eitur thawka rim taka kawla nichhuak chhiara thawk thinte thlah khan tunah chuan thawhchhuah aia sawichhuah awlsam zia kan hre tawh a. “sem sem dam dam, ei bil thi thi” tih changthlan a hmang thin thlahte ngei chuan petu nih aiin dawngtu nih kan duh tawh zawka. Mahni intodelh tumtute thlah kal zelte chuan silchar kawngah kan hrawkhrui kan nghat tawh a nih hi. Chawmhlawm state nih zahthlak zia hre lovin kan chapo a, hnamdang kan hmusit thin maw?? Ngaihtuah a ngai e..

Hma chu sawn ang u. amaherawhchu a khingbai chuah hian hma I sawn lo ang u. hmasawnna man phak lovin man luih kan tum hian kan chhiatphah thin a ni. Pa pakhat ram vak pawh kan ang khawp mai,’ka ramvahnaah ngau chhehrawp chunga thu a mei lo uaithla ka hmu a, ka pawt ringawt a , min tlanpui tak tak mai chu chhehrawp chung ka tawng pawng zawk zawk’ a tih ang deuhin hmasawn theihna tur kan hmua, keimahni inenchiang hmasa lovin kan han man ve ringawta, hmasawnna mumal tak nei lovin kan tem ve vuai vuai a, keimahniin kan tuar phah thin a nih hi.

Nakinah chuan mihring tam luat avangin kan tlangpang hringdup hmunah te khian in a la ding khat mup anga, vanlaizawla D’ chhaia mu leng a bo zo tawh ang. Chu hun chu kan thlahten an la tuar dawn. Chutih hunah chuan keini kawlphetha pawh duhtawk hman tur neilo chunga Switzerland of the east a siamtum.. siam zawh hmaa cheng nuai khat duhzawktute hunlaia cheng, thhirchhia bak thawnchhuah la neilote hian tuna kan ram hmasawn dan hi tha tawk kan tih mai chuan kan tu leh fate, kan thlahte hian kan thlan chungah anchhia min la lawh mai ang tih pawh hi ka hlauhlel love!!

Sam ang ka then hnu....

Hmanni chu kan school hlui ka tlawh leh a. A hmunhma chu kan luhlaia mi nen danglamna a awm tamlo khawp mai. Mahse, a mihringa te erawh kan lo danglamin kan awm darh tawh hle a ni tih erawh a chiang ngang mai.

Ka han fang vel a, thing pakhat a kawt zawla lo ding, lian tha tak, amaherawhchu hnah pakhatmah nei miah lo chuan ka ngaihtuahna chu kan luhlai hunah min let tir leh a.

Ni e, kha thing kha! A hnah awmlai khan a hnuai kha a hlim nuam em em a. Khatah khan ka khawvel hmeichhe duh em em nen khan inhaw lo takin kan thua, kan thiante infiam thlirin kan awm thin a. Kan inkawma, rinawmna thu tiamin kha thing khan min hriatpui thin a ni. Chu thing chu kan pahnih tan kha chuan thingkung satliah a ni lova, kan thiantha ber, thuruk engkim min hriatpuitu.. kan ‘puarak’ a ni.

Tiamthu sut hmang mi u..

Khatih hunlai kha ka ngaihtuah let thin. Kan induh tawn em em a, kan inkarah engmah a tla zep theilo a ni ber mai. Nikhat lek pawh inbe lovin kan awmthei lova, class pawh kan kal that phaha, kan kal theilo a nih chuan phone hmangin kan inbe hram hram thin. Phone bill pawh a hek thei ngei mai.

Khatiang khawp khan kan inthlahlelin kan inngai a ni tih min hriatpui duh miah lo niawm takin ni vawi tam a lo chhuakin a tla leh thin a. Chu chuan kumtawp min hruai thleng ta reng mai. Kumtawp exam zawh chuan tha tak chuan kan pass ve ve a. Mahse..mahse a awm tlat mai! Kan luhna a inang thei tawh dawn lo! Hmun hranah kan awm a ngai tlat mai. Hreh hle mah ila he leilung rorel dan a nih avangin kan dang thei si lo! Rinawm reng tura intiam chungin kan zirna tur hmun kan pan ta a.

Rei tak kan inbe zui a. Mahse a hnu deuhah a reh telh telh a, nikhat chu sawiloh kar khat dawn te inbiakloh kan nei tan ta a. Kan awmdan chu hriatthiam a harin tawrh a hrehawm duh khawp mai.

Zankhat chu min rawn phone a, ka han la chu ka duhloh leh ka lo ngaihtuah ngai miahloh ngaihzawng dang a neih thu leh inthen a duh thu min rawh hrilh a. Ni e, keichu mirethei fa ka nih vangin atan chuan mi hausa kha chu thlan a chakawm zawk em a ni. Ka duhthu vang reng ni lovin inthen a ngai ta si! Ka hmangaih em em leh ka nupui atana ka duh em em chuan min then ta!

Ka ngaizual thin!

Kum tam a liam ta. Kan thutdun thinna hmun ngei kan tlawh chu lunglen a kaitho tha kher mai. Tunah chuan engtinnge ka hmangaih kha a awm ang? Chhangchhenu a ni tawh ang nge nula hmeltha leh duhawmnain a tuam hlawm a la ni zawk? Chuta chiang ber chu engmah a chianglo tih chiah a ni!

Siahthing hnahnem par tilin lo uai e,

Sam ang ka then hnu ngaihlai tizualin,

Theihchang ve se aw, zamual liam tawh hnu,

A sulhnu chhui reng ka nuam ngei e..

Ni e, thing chu thlasikah a hnah te chu lo tlain a lo uai thin a ni. He hmangaihna pawh hi a hmangaiha khan a hmangaihtu hmangaih anga a hmangaih ve loh chuan hmangaihna a dawn kha theihnghilhin a hmangaihtu rilru tinatu mai a ni ta thin a. Chutiang a taka hretu leh tuartu tan chuan kha ka hmangaih em em kha then tawh mah ila a sulhnu han hmuha, nunhlui han ngaihtuah kir chang chuan hun hi kal thei lova kan hlimlai huna tawp reng atan a itawm thin. Mahse, chu thil chu khuarelin a remti si lo. Kan sulhnu chiah chu ka chantawk a ni ta si!

Sam ang ka then hnu, ngaihni bang lo!

Tlangtin bawm romei a zam kai chiai e,

Tlaitla lenkawl eng a sen riai e..

Kei ka tan chuanin lunglen a na e,

Sam ang ka then hnu ngaihni bang lo.

Tunlai nula leh tlangvalin hmangaihna an tih hi eng hmangaihna nge ni ngai le? Hmangaihna tak takah chuan engtikah mah theihnghilh ni a awm ngailo a, theihnghilh a hnekin a zual telh telh si. Tlang lehlam romeiin a bawh pawt chiai leh tlai ni tla mai tawh turin kawl bul mawi taka a han chhun sen phut te hian kha ka hmangaih em em kha min hriatchhuah tir a, pangpar mawi tak ka hmuh te hian ka hmangaih hmel nen khan ka tehkhin thin. Nui ri mawi tak ka hriatte hian ka hmangaih nui ri min hriatchhuah tir thin a. Engkim mai hian min hriatchhuah tir hi a ni ber mai. Ni e, sam ang ka then hnu ka hmangaih kha ngaihni reng hi a bang dawn lo a ni e..

Kan hna thil avangin kei leh ka thian pathum nen lo zirchiang turin khawdangah kan kal a. Hna thil vanga zin kan nih avangin leh thiltihna reng renga ka hming a lan tawh chuan ka theihna zawng zawnga thawk mi; a tha thei ang bera tih duh tlat mi ka nih avangin han len khawthawn hun a awmlo khawp mai.

Tlaikhat chu kan tihtur chin kan zawh hma avangin len ka rawt a. Kan lirthei ken chuan khua chu kan fangkual vel a. Ka rinloh deuh maiin ka lehkha zir pui thin, ka thian pakhat hi chu khuaah chuan hnathawkin a lo awm hlauh chu niin! Kan inhmu chu mak kan tidun ngei mai.

Ka thianpa chuan amahin in a lo luah a. Kan thianho chu thleng turin min sawm a. Inthlahrunna em em pawh nei lem lovin kan han fin ve ta rawih mai a.

Ka thianpa in thlangah chuan dawr a awm a; chu dawrah chuan chakkhai vel kan lam thin a. Tlaikhat meizial lei tuma dawra ka thianpanen kan zuk kal chu angel hawlthlak emaw tih mai theihtur khawpa duhawm hian thil a lo lei ve a. A chhuak leh lam chu ka en zui nasa khawp mai.

Khatia ka thlir zui vawng vawng kha ka thianpa chuan min lo hmu chu niin.. amah chu a hriatthu leh a u nupui nen an thawhho thu min hrilh a. Chuta ka sawi zawm hmasak ber chu “Rim tur” tih a ni.

Kan thil lei haw pawh chuan ka ngaihtuah zui nasa hle a. Ka thianpa chuan a u nupui chu bia in zana kan len tum thute a han hrilh a; a len theih dawn a ni tih ka chian hnua a nuam ka tihzia kha aw.. Zan lama lenna tur tha tak neih chuan tlai rei zia pawh ka hrechhuak chiang khawp mai.

Zanriah kan eikhama, kan han thut khawmuan hnu chuan ka thianpa nen chuan kan insiama, lirthei chuan kan pahnih chauh chuan kan chhuak ta a.

Kalkawngah chuan ngaihtuahna a kal thui duh khawp mai. Inleng dang an lo awm angem? A nih loh pawn ngaihzawng neilai a ni zawk ang a? Nge ni anga, sava thlawk lai zawk?(tunlai tawng takin). Chuta chiang ber chu engmah a chianglo tih chauh a ni.

Ka ngaihtuah mek lai chuan ka thianpa chuan ding turin min ti a. Ka lirthei ken chu ka hung rem a. Dawrah eitur te kan lei hnuin step-ah thuilote kan chhuk a; in pakhatah chuan kan lut ta!

Chu inah chuan nu valai tak pakhat hian chokaah thil a lo ziak a, chu chu ka thianpa thawhpuinu chu a lo ni a. Inkawmna pindanah kan lut a.. Tah chuan CHUANKITE KAU ANG SEIH a hmeltha chu a lo awm a. Ka thianpa chuan biain min inhmelhriattir a.

Eitur te chu eiin hlimtakin kan inkawm a. Zan a lo rei tan tih chuan haw turin kan tho a, Kawngka thleng min thlah a leng fo tura min sawm hnuin kan inmangtha ta a.

Chutia kan inhmelhriat hnuah chuan zan lamah ka leng ta tlut tlut mai a. Vawkchaw bel so vil ang vut vut a ka awm tak hnuah chuan kan inkarah chuan thian mai nilovin induh tawnna a lo piang ta a. Kan inngaizawng chu a lo ni ta reng mai!

Ngaihzawng lama tawnhriat kan la neih duh loh avangin mi inngaizawng ai hian kan inngaizawng bik emaw tihtur khawpin kan inzui nasaa, khuaah pawh chuan kan thang chak khawp mai. Mahse, pawi tihna erawh kan nei lova, pawi tih ahnekin kan inzui nasat phah hial zawk a.

Chutianga kan inzui nasat viau lai chuan hun pawh a lo kal chak hle a. Chu khuaa thla 5 tehmeuh kan awmhnu chuan kan hna pawh chu a lo zo dawn ta reng mai.

Ka haw dawn zana ka va leng chu kan lungngai dun khawp mai. Kan thil tawn tur chu kan tuar nasa dawn tih a lang si. Mahse, hunin a thlenpui dawn a..kan dang thei si lo. Rinawm reng tura intiam chungin kan inmangtha ta a.

Kan hnathawhna dik taka ka kir leh chuan lung a leng duh em em a. Nitin kan inbiaa, kan inngaih thu kan inhrilh bang theilo. Rei tak tak kan inbiaa, sawitur kan ngah thei khawp mai. Chutianga kan inbiak chuan lunglen pawh a hnem ve deuh hialin ka hria.

Hun a ral zel a, nikhat chu ka thianpa khan min rawn phone a, ka ngaihzawng nena kan la inbiak leh biakloh min zawt a. Kan inbe zeuh zeuh tih ka hrilh hnuah chuan ka thianpa chuan tlangval pakhatnen an inzui nasat thu min hrilh a. Awih a har duh khawp mai. Mahse, thudik nia ka rin tlat avangin ka zawt chiang ta a.

A tirah chuan pha nasa viau mah se a intawng awk ta tlat mai. Ka thinrim chuan insum zo lovin inthen ka rawt a. Ngaihdam min dil nasa hle mah se ka ngaihdam duh tlat loh avangin chumi ni atang chuan kan inbe ngai tawhlo a.

Kum thum vel a liam hnuah nikhat chu ka thianpa hnathawhna khuaah chuan hna ka neih leh vangin ka zin leh a. Nunhlui ngaih a na duh khawp mai.

Kan office ah hna ka tih fel zawh hnuah, tukverah ka dak a. Chhun vanglai Ni a sa hle mai. Kan kawmthlang Biak Inah chuan innei an awm a. Thlalak hun a nih chuan an chiar nak nak a. Kan office nen a inhnaih em avangin “tute nge niang aw?” tia ka hawk dak zuk en chu ka mit sulh a, ka vai rum rumin ka hre hial a. Ni e, mo khu ka hria alawm.. Ka hmangaih em em, atan ka rinawm rengna; mahse, ka hmangaihna hnawla min rinawmloh san ta PHATSANTU TENAWM kha a ni.

Vawiin chungturni thangvanzawla a her laii,

Hmana ka D’ siang lawi ka hmu.

Hmana ka D’ siang a lawi e, tleidang run belin,

“Mo thar” tiin an sawi.

D’ hlui tleidang siang i lawi ta maw?

- Lawi ka hmu (vulmawi)

Chepahakhata thawnthu atangin....

Chepahakhata hi tunge a pa a nih a, tunge a pu.. Israel thlah a nih leh nih loh lam te. A hmel eng ang nge a nih a, a vun rawng eng ang nge a nih lam ka chhui ve lova. Ka hriat zawng chu a nupuiin Lalah a siam tih mai a ni.
Lal a nih hma chuan a awm nuamsa vaklo niin a rintheih a. Lal a nih hnua a khawsak dan en khan mitha fa erawh a ni kher lovang. A leng a haw lawk theihloh avangin vakvai turin a nupui leh a fanu chuan an tlanbo san a nih kha. Nawmchen duh luat vang hian a lo tlakchhiat theih hle tih min zirtir ni berin a lang.
He kan nun theuh hi i bihchiang teh ang u. Tlemin kan khawsak a lo ziaawm a, hah lutuk lova kan lo awmtheih chiah hian thenkhat chuan nuamchenin an hun an hmang tan thin. He thil hi thil pawi tak a va ni tehlul em. Talent khat dawngtu anga tihpun tum lova kan thil neih kan dah chiah hian a ni kan retheihna a intan thin ni!

Tunlai kan ram hi han en teh ang u. Thawhrimna atanga hausakna hi lo awm a ni tih hre lo kan tamin in hre ve thin em? Fate duh dan dana herkual theih nu leh pa kan tam dan te hi kan khawlai nun atang hian kawng tam takin a hriattheih a ni. Hetianga kan awm reng chuan lungngaihna ruam kan thleng thuai dawn e.
Vahvaihna ruam atangin..
Khatia nuamchen ringawta chepahakhata a awmlaia a nupui leh a fanuin an tlanbosan atang khan a thil neih chu vawmbo ang duak a ni a. Ani pawh vakvai a lo ni ta.
Chutia vakvaia a awm chu a fanu chuan khawngaihin ‘Belte phai theilo’ a pe a nih kha. A vahvaihna ruam atanga chhuah theihna turin malsawmna a dawng ta..
Nangmah han inngaihtuah teh le. Mangang leh lungngaiin, lungngaihna chirhdupah tangin i inhria a maw? Engtikah mah hlim thei tawhlo turah i inngai a ni maithei. Mahse, thinghnah chu thalah a tlakawlh a, nipuiah zik a rawn chhuah leh thin. I nuna harsatna leh manganna awm kha i tuarchhuah theihna turin i rilruah khan Pathianin englai maha chhe ve theilo ‘TUMRUHNA’ a dah reng a sin.
Tuarna pawh hlawkna..
Chepahakhata chuan a Belte hmang chuan a rahbi tleuh tawh chu siamthain a nun chuan ngai a awh leh tan ta a. Hma lam panin lungngaihna ruam atangin a chhuak ta.
A vah velnaah hawtu a neih avangin thingkungah zeh a ni a. A tawrhna chu hrehawm hle mah se amah mai ni lo, midang tana hlawkna a ni hial a. Vakul nupa titi a tanin atanga a ngaihthlak avangin mizoten vaiho lakah fing zawk nih kan hlawh phah ta a ni.
Nangpawh eng emaw harsatna lian takin a tlakbuak che a ni thei e. I tawrh kha i nunah hnual rawihna tur khawpin i nun a khawih a ni maithei e. Mahse, ngaihtuah chiang teh.Kha i tawrhna ata kha midang thleng pawha hlawkna ni thei turin a eng lam thlir la. I tan mai ni lo, midang tan pawha kawng pawimawh tak sial tu i ni thei dawn a ni.